Marihuana lecznicza a zdrowie psychiczne – recepta, efekty, skutki uboczne

Medyczna marihuana to temat, który od lat wzbudza ciekawość i wiele kontrowersji. Wykorzystanie konopi w medycynie zyskuje coraz większe uznanie w wielu krajach na całym świecie. Marihuana, ze względu na swoje właściwości, od wieków była wykorzystywana w leczeniu różnych dolegliwości, jednak dopiero w ostatnich latach została uznana za legalny lek i jest dostępna na receptę. Dzięki temu wielu pacjentów może skorzystać z terapii i złagodzić dokuczliwe objawy, również te związane ze stanem psychicznym. Czy zaburzenia emocjonalne mogą być wskazaniem do stosowania konopi? Kto może otrzymać receptę na marihuanę medyczną? Jakie są efekty i ryzyko związane z terapią u pacjentów z problemami psychicznymi?

Terapia konopiami medycznymi

Marihuana medyczna jest coraz częściej wykorzystywana w terapiach różnorodnych schorzeń. Przeprowadzane badania naukowe wskazują liczne korzyści zdrowotne związane ze stosowaniem konopi. Należy jednak pamiętać, że terapia powinna zawsze odbywać się pod nadzorem lekarza przy wykorzystaniu produktów o określonej zawartości składników aktywnych, dostępnych wyłącznie na receptę. Marihuana medyczna jest stosowana głównie u pacjentów, u których tradycyjne terapie lekowe nie pozwalają uzyskać efektów wpływających na znaczną poprawę samopoczucia i komfortu życia, lub nie mogą być stosowane ze względu na przeciwwskazania, czy dokuczliwe skutki uboczne. Konopie lecznicze mogą być wykorzystywane przy wielu dolegliwościach, m.in. w przypadku bólu przewlekłego, stanów zapalnych, niektórych chorób autoimmunologicznych i neurologicznych, czy nudności i braku apetytu towarzyszących terapiom onkologicznym. Niektóre badania sugerują również, że kannabinoidy zawarte w marihuanie mogą pomagać przy problemach psychicznych, takich jak zespół stresu pourazowego (PTSD), zaburzenia lękowe, bezsenność, schizofrenia, a nawet depresja.

Marihuana medyczna w psychiatrii

W ostatnich latach, dzięki pozytywnym wynikom badań medycznych i coraz większej akceptacji społecznej, marihuana lecznicza zaczęła być postrzegana jako potencjalny lek do wykorzystania w psychiatrii. Jej zastosowanie w leczeniu niektórych zaburzeń emocjonalnych i psychicznych daje nadzieję łagodzenia objawów występujących u pacjentów, przy minimalnym ryzyku wystąpienia skutków ubocznych, które są częstym elementem tradycyjnej farmakoterapii. Jednak u pacjentów objętych opieką psychiatry konieczna jest szczegółowa analiza stanu zdrowia i precyzyjna kwalifikacja do terapii marihuaną medyczną, ponieważ w niektórych przypadkach może spowodować poważne działania niepożądane.

Badania nad wpływem marihuany leczniczej na zdrowie psychiczne koncentrują się głównie na dwóch składnikach – THC (tetrahydrokannabinol) i CBD (kannabidiol). THC jest znane z efektów psychoaktywnych. W określonych przypadkach i odpowiednich dawkach tetrahydrokannabinol może przynieść pozytywne rezultaty, w innych jego przyjmowanie może wiązać się z dużym ryzykiem. Dlatego konieczna jest konsultacja ze specjalistą. Właściwości przeciwlękowe, antydepresyjne i neuroprotekcyjne posiada również CBD, który nie wywołuje efektów psychoaktywnych i stanowi atrakcyjną alternatywę dla pacjentów, którzy nie powinni przyjmować THC.

Marihuana medyczna w problemach psychicznych i emocjonalnych – dolegliwości

Badania dotyczące wykorzystania marihuany leczniczej w leczeniu zaburzeń psychicznych i emocjonalnych wciąż trwają. Dotychczasowe wyniki są obiecujące i wskazują na potencjalne korzyści w przypadku niektórych problemów. Jednak dane wciąż są niewystarczające, żeby jednoznacznie ocenić skuteczność i bezpieczeństwo stosowania marihuany w szerokim zakresie problemów z dziedziny psychiatrii. Naukowcy podkreślają potrzebę prowadzenia dalszych badań, jednak wskazują również na przypadłości, przy których terapia konopiami może przynieść pozytywne efekty. Wśród nich można wyróżnić m.in.:

• zaburzenia lękowe – charakteryzują się przewlekłym, zwykle nieuzasadnionym lękiem, który wpływa na codzienne funkcjonowanie osoby. Konopie, szczególnie odmiany bogate w kannabidiol (CBD), wykazują działanie uspokajające, relaksujące i przeciwlękowe, dlatego mogą pomóc osobom cierpiącym na zaburzenia lękowe, takie jak ogólny lęk, fobia społeczna czy ataki paniki,
• zespół stresu pourazowego (PTSD) – zaburzenie, które może rozwinąć się po ciężkich przeżyciach lub byciu świadkiem traumatycznych zdarzeń. Pacjenci z PTSD mogą doświadczać napadów paniki, flashbacków, koszmarów sennych i chronicznego napięcia. Niewielkie dawki THC mogą pomagać w regulacji systemu endokannabinoidowego, który jest odpowiedzialny m.in. za łagodzenie stresu. Marihuana lecznicza może również poprawiać jakość snu,
• choroba dwubiegunowa – zaburzenie charakteryzujące się m.in. skrajnymi zmianami nastroju i zachowania, od manii do depresji. Wyniki badań na temat wykorzystania marihuany nie są jednoznaczne i sugerują, że może przynosić ulgę w fazach depresyjnych i pomóc stabilizować nastrój, jednak wymaga precyzyjnego monitorowania, ponieważ wiąże się z ryzykiem wywołania epizodu maniakalnego,
• zaburzenia snu – objawiające się problemami z zaśnięciem, częstymi wybudzeniami lub bezsennością. Marihuana lecznicza (zarówno CBD, jak i THC) działa jako łagodny środek nasenny i może pomóc pacjentom cierpiącym na przewlekłe zaburzenia snu,
• zaburzenia ze spektrum autyzmu – charakteryzują się trudnościami w komunikacji i interakcjach społecznych oraz często ograniczonymi, powtarzalnymi wzorcami zachowań. Badania sugerują, że CBD i THC mogą przynosić korzyści niektórym pacjentom, jednak ze względu na złożoność zaburzenia, określenie skuteczności i bezpieczeństwa stosowania marihuany muszą zostać dokładniej zbadane,
• ADHD – zaburzenie deficytu uwagi z hiperaktywnością objawia się trudnościami w koncentracji uwagi, nadmierną aktywnością i impulsywnością. CBD znajdujące się w marihuanie medycznej może w łagodzeniu objawów, jednak THC może negatywnie wpływać na funkcje poznawcze.

Stosowanie konopi leczniczych w psychiatrii – efekty

Marihuana medyczna, ze względu na złożony mechanizm działania i zdolność do modulacji systemu endokannabinoidowego, może przynosić pozytywne rezultaty w terapii różnorodnych zaburzeń psychicznych i emocjonalnych. Efekty zależą od indywidualnej reakcji pacjenta oraz rodzaju i proporcji składników aktywnych w używanym preparacie. Dlatego decyzję o wdrożeniu terapii powinien podjąć lekarz mający odpowiednią wiedzę i doświadczenie w leczeniu konopiami. Wśród potencjalnych efektów stosowania marihuany medycznej w psychiatrii można wyróżnić:

• zmniejszenie lęku, napięcia i niepokoju,
• regulację nastroju,
• poprawę jakości snu.

Marihuana lecznicza na receptę – formy dostępu

Zmiana ustawy w 2017 roku spowodowała, że marihuana medyczna stała się w Polsce legalnym lekiem, z którego mogą korzystać pacjenci z różnymi dolegliwościami. Dodatkowo proces uzyskania recepty na medyczną marihuanę jest prostszy dzięki receptom elektronicznym. Aby zakwalifikować się do terapii leczniczą marihuaną, konieczna jest konsultacja u specjalisty. Chociaż każdy lekarz jest uprawniony do wystawienia recepty na konopie lecznicze,najlepiej jednak skorzystać z pomocy specjalisty, który ma doświadczenie w leczeniu pacjentów marihuaną medyczną. W czasie wizyty stacjonarnej lub w trakcie konsultacji online lekarz zapoznaje się z historią medyczną danego pacjenta oraz przeprowadza z nim szczegółowy wywiad. Dzięki temu uzyskuje wszystkie niezbędne informacje, które pozwolą mu ocenić, czy taki rodzaj terapii może przynieść pacjentowi oczekiwane korzyści. Jeśli tak i nie ma przeciwwskazań do przyjmowania konopi, lekarz wystawi e-receptę na marihuanę medyczną oraz precyzyjnie dopasuje preparat i dawkę do problemu oraz stopnia nasilenia dolegliwości.

Przeciwwskazania do wykorzystania marihuany medycznej w psychiatrii

Chociaż marihuana lecznicza może zapewniać efekty terapeutyczne w leczeniu różnych dolegliwości i zaburzeń emocjonalnych, w niektórych przypadkach taka forma leczenia może być nieodpowiednia lub wręcz szkodliwe. Dlatego każdy pacjent wymaga precyzyjnej kwalifikacji, a w przypadku występowania przeciwwskazań, rozważenia innych metod leczenia. Marihuana medyczna nie jest zalecana u pacjentów z:

• ciężką depresją – szczególne zagrożenie wiąże się z zastosowaniem wysokich dawek THC, które mogą wywołać lęki, pogorszenie nastroju, a nawet myśli samobójcze,
• myślami samobójczymi – ryzyko dotyczy zawartości THC,
• uzależnieniem od substancji psychoaktywnych (zarówno w przypadku aktualnych problemów, jak i w historii medycznej) – może prowadzić do nawrotów lub utrudniać proces leczenia,

zaburzeniami psychotycznymi – wysokie dawki THC, szczególnie w długotrwałych terapiach, mogą nasilić lub wywołać dodatkowe objawy, np. halucynacje, czy paranoje.

Ryzyko działań niepożądanych po zastosowaniu konopi w psychiatrii

Stosowanie marihuany leczniczej może przynieść ulgę wielu pacjentom, jednak w niektórych przypadkach wymaga dokładnej analizy stosunku korzyści do potencjalnego ryzyka. Szczególnie odnosi się to do pacjentów z problemami emocjonalnymi i zaburzeniami psychicznymi.p Tetrahydrokannabinol (THC), jeden z najbardziej znanych składników marihuany medycznej, wykazuje działanie psychoaktywne. Dlatego, chociaż zapewnia wiele korzyści terapeutycznych, należy liczyć się z ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych. Główne zagrożenia dotyczą psychiki, stąd największa ostrożność zalecana jest u osób z zaburzeniami psychicznymi, obciążonych genetycznie, ze skłonnościami do uzależnień, oraz ludzi młodych.

Ryzyko pojawienia się objawów niepożądanych, takich jak m.in. niepokój, problemy ze snem, pamięcią, paranoja, wahania nastroju, stany depresyjne, zaburzenia psychotyczne, czy uzależnienie, wzrasta u pacjentów stosujących duże dawki marihuany medycznej o wysokim stężeniu THC, szczególnie jeśli terapia trwa przez długi czas. Dlatego leczenie konopiami powinno zawsze odbywać się pod nadzorem specjalisty.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące wykorzystania marihuany medycznej w terapii pacjentów psychiatrycznych.

• Maria Scherma, Paolo Masia, Matteo Deidda, Walter Fratta, Gianluigi Tanda, Paola Fadda, New Perspectives on the Use of Cannabis in the Treatment of Psychiatric Disorders, 2018
• Michael A. P. Bloomfield, Abhishekh H. Ashok, Nora D. Volkow & Oliver D. Howes, The effects of Δ9-tetrahydrocannabinol on the dopamine system, 2016
• Jerome Sarris, Justin Sinclair, Diana Karamacoska, Maggie Davidson, Joseph Firth, Medicinal cannabis for psychiatric disorders: a clinically-focused systematic review, 2020