Jak wygląda leczenie medyczną marihuaną w Polsce?

Coraz więcej lekarzy i pacjentów korzysta z właściwości terapeutycznych marihuany medycznej. Konopie lecznicze mogą łagodzić wiele dokuczliwych objawów w przypadku, gdy tradycyjne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Od 2017 roku marihuana medyczna stała się w Polsce legalnym lekiem, który można kupić w aptece, jednak pod warunkiem, że pacjent posiada receptę wystawioną przez specjalistę. Jak wygląda  terapia medyczną marihuaną w Polsce? Komu przysługuje i jak rozpocząć leczenie? 

Konopie lecznicze – działanie i właściwości składników aktywnych

Marihuana medyczna to roślina o szerokim spektrum działania terapeutycznego. Jej unikalne właściwości są wynikiem obecności wielu substancji czynnych, z których najważniejsze są kannabinoidy, terpeny oraz flawonoidy. Wśród wielu kannabinoidów znajdujących się w roślinach z gatunku Cannabis sativa wyróżnia się przede wszystkim  THC (tetrahydrokannabinol) i CBD (kannabidiol), które mają liczne i udokumentowane właściwości lecznicze.

CBD (kannabidiol), w przeciwieństwie do THC, nie ma działania psychoaktywnego, dlatego może być wykorzystywany u szerszego grona pacjentów. Posiada m.in. właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwlękowe i przeciwdrgawkowe, dlatego stosowany jest w leczeniu bólu, chorób autoimmunologicznych, zaburzeń emocjonalnych, czy padaczce.

Terpeny to aromatyczne związki występujące w konopiach, które nadają roślinie charakterystyczny zapach i smak. Wpływają również na efekty terapeutyczne kannabinoidów poprzez tzw. efekt świty, czyli synergiczne działanie różnych składników rośliny.

Flawonoidy to kolejna grupa związków chemicznych obecnych w konopiach, które mają działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające oraz przeciwnowotworowe. Chociaż ich stężenie w roślinie jest stosunkowo niskie, ich obecność może wzmacniać efekty terapeutyczne kannabinoidów i terpenów.

Mechanizm działania składników aktywnych

Konopie lecznicze działają przede wszystkim poprzez interakcję z układem endokannabinoidowym (ECS), który jest niezwykle istotnym systemem regulacyjnym w organizmie człowieka. ECS składa się z receptorów kannabinoidowych – CB1 (znajdujących się głównie w mózgu i układzie nerwowym) i CB2 (znajdujących się przede wszystkim w układzie odpornościowym i narzadach), endokannabinoidów (naturalnie występujących związków w organizmie) oraz enzymów odpowiedzialnych za syntezę i degradację tych związków.

Interakcje pomiędzy kannabinoidami, terpenami i flawonoidami oraz receptorami ECS pomagają przywrócić homeostazę w organizmie, co sprzyja łagodzeniu wielu dokuczliwych objawów i leczeniu różnorodnych schorzeń.

Status prawny medycznej marihuany w Polsce

W Polsce medyczna marihuana jest legalna, jednak jej stosowanie jest ściśle regulowane przez prawo. W 2017 roku wprowadzono zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii, która umożliwia pacjentom korzystanie z konopi leczniczych pod nadzorem lekarza. Warunkiem koniecznym jest posiadanie recepty na marihuanę medyczną, która umożliwia legalny zakup leku. Zazwyczaj pacjentom przepisywany jest susz konopny, który można kupić w każdej aptece posiadającej uprawnienia do sprzedaży leków o działaniu odurzającym (grupa I-N).  Jeśli dana apteka akurat nie ma go na stanie, można go zamówić. W przypadku produktów dostępnych na rynku na lek czeka się około 1-3 dni.

Jak rozpocząć leczenie konopiami – co jest potrzebne, aby uzyskać receptę?

Rozpoczęcie leczenia marihuaną medyczną w Polsce jest procesem wymagającym kilku kroków, które obejmują kwalifikację medyczną z oceną dolegliwości, uzyskanie recepty oraz zakup leku.

• Kwalifikacja do leczenia – pierwszym krokiem jest konsultacja z lekarzem, który oceni, czy pacjent kwalifikuje się do terapii konopiami medycznymi. Specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny, analizuje historię choroby i ocenia rezultaty dotychczasowych metod leczenia. Pacjent może być zakwalifikowany do leczenia marihuaną medyczną w przypadku wielu schorzeń i dolegliwości, przede wszystkim wtedy gdy istnieją przeciwwskazania do stosowania tradycyjnych leków, preparaty wywołują dokuczliwe skutki uboczne, lub nie działają w wystarczającym stopniu (nie wpływają na znaczną poprawę samopoczucie i codziennego funkcjonowania pacjenta). Zazwyczaj terapia marihuana medyczną zalecana jest pacjentom z przewlekłym bólem, padaczką lekooporną, stwardnieniem rozsianym, chorobami zapalnymi jelit, zaburzeniami lękowymi, chorobą Parkinsona, wspomagająco przy leczeniu onkologicznym.

• Uzyskanie recepty na marihuanę medyczną – jeśli pacjent kwalifikuje się do leczenia konopiami i nie występują przeciwwskazania do zastosowania marihuany medycznej, lekarz może przepisać odpowiedni lek. Chociaż każdy lekarz (poza lekarzem weterynarii) jest uprawniony do wystawiania recept na marihuanę medyczną, warto poszukać specjalisty, który posiada wiedzę i doświadczenie w leczeniu konopiami. Lekarz przepisze odpowiednią formę leku (np. susz, olej, aerozol, kapsułki) oraz dawkowanie dostosowane do rodzaju dolegliwości i nasilenia objawów występujących u pacjenta. Receptę można uzyskać zarówno w trakcie wizyty stacjonarnej, jak i konsultacji online.
• Realizacja recepty – pacjent posiadający receptę na marihuanę medyczną może ją zrealizować w dowolnej aptece w kraju posiadającej uprawnienia do sprzedaży leków o charakterze odurzającym. Zazwyczaj produkty konopne nie są dostępne “od ręki”, ale farmaceuta jest zobowiązany do złożenia zamówienia na na lek zgodny z receptą. Lekarz może wystawić receptę na maksymalnie 3 miesiące terapii. Marihuana medyczna nie jest refundowana, a jeden gram suszu kosztuje około 55 zł. Zwykle zapotrzebowanie dziennie wynosi od 0,5 do 3 gramów.

Jak wygląda leczenie marihuaną medyczną – przebieg terapii

Leczenie marihuaną medyczną jest procesem, który wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta. Cała terapia obejmuje wszystkie etapy od zakwalifikowania do leczenia, przez monitorowanie stanu pacjenta, aż do oceny uzyskanych rezultatów. Jednym z najważniejszych elementów procesu jest właściwe dostosowanie preparatu i dawkowania. W Polsce najczęściej korzysta się z suszu konopnego, przeznaczonego do waporyzacji, chociaż dostępne są również ekstrakty, kapsułki, oleje i aerozole.

Specjalista dostosowuje dawkę indywidualnie dla każdego pacjenta, biorąc pod uwagę rodzaj schorzenia, nasilenie objawów oraz reakcję na leczenie. Zwykle stosuje się zasadę „start low, go slow”, co oznacza rozpoczynanie terapii od niskich dawek i stopniowego zwiększania, jeśli zachodzi taka potrzeba. Dzięki temu możliwe jest ustalenie najniższej dawki, pozwalającej na uzyskanie zadowalających efektów terapeutycznych, takich jak poprawa samopoczucia czy ustąpienie dolegliwości, przy minimalizacji ryzyka wystąpienia niepożądanych efektów ubocznych.

Nieodzownym elementem terapii jest regularne monitorowanie stanu pacjenta, umożliwiające ocenę skuteczności leczenia marihuaną medyczną, dostosowanie właściwej dawki oraz wychwycenie ewentualnych skutków ubocznych.

Korzyści i potencjalne ryzyko terapii przy wykorzystaniu konopi leczniczych

Leczenie medyczną marihuaną ma wiele korzyści, ale należy również pamiętać o potencjalnym ryzyku. Jedną z największych zalet jest jej zdolność do łagodzenia dokuczliwych objawów występujących przy wielu przypadłościach, co wpływa na poprawę jakości życia pacjentów. Ponadto medyczna marihuana może pomóc w zmniejszeniu liczby przyjmowanych leków, co przekłada się na mniejsze ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Należy jednak pamiętać, że nie jest to panaceum na wszystkie problemy zdrowotne i nie każdy pacjent może skorzystać z terapii. Rezultaty leczenia i konkretne reakcje zależą od indywidualnych cech organizmu pacjenta. Chociaż odpowiednio dawkowany preparat rzadko wywołuje działania niepożądane, zawartość THC wpływa na ryzyko wystąpienia skutków ubocznych przy stosowaniu marihuany medycznej.

Czy leczenie marihuaną w Polsce ma przyszłość?

Przyszłość leczenia medyczną marihuaną w Polsce wydaje się obiecująca, ale wymaga jeszcze wielu zmian i ulepszeń. Konieczne jest zwiększenie dostępności medycznej marihuany, zarówno poprzez zwiększenie liczby aptek specjalizujących się w jej dystrybucji, jak i obniżenie kosztów leczenia. Ponadto konieczne są również dalsze badania pozwalające na pełne poznanie potencjału terapeutycznego marihuany, pozwalające na maksymalizowanie efektywności leczenia i bezpieczeństwa dla pacjentów. Sprzedaż marihuany medycznej na receptę w Polsce stale rośnie. W 2023 roku apteki w kraju wydały pacjentom ponad 4,5 tony suszu konopnego. To o 3,5 tony więcej niż rok wcześniej i aż o 4 tony więcej niż w 2021 roku.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące przebiegu leczenia konopiami leczniczymi.

• Jon O. Ebbert, Eugene L. Scharf, Ryan T. Hurt, Medical Cannabis, 2018
• Artur Owczarek, Paweł Kozaczuk, Bożena Grimling, Bożena Karolewicz, Uwarunkowania stosowania marihuany do celów medycznych w Polsce, 2023