Ryzyko stosowania medycznej marihuany – jak je ograniczyć?

Medyczna marihuana stała się tematem wielu dyskusji i badań w ostatnich latach. Od 2017 roku terapia jest dostępna dla polskich pacjentów, zmagających się z różnorodnymi dolegliwościami. Konopie lecznicze dostępne są wyłącznie na receptę wystawioną przez lekarza, który decyduje o zasadności ich zastosowania, rodzaju oraz dawkowaniu leku. Chociaż niezliczone badania potwierdzają skuteczność terapii, wciąż wzbudza wiele kontrowersji związanych z ryzykiem i bezpieczeństwem. Dowiedz się, czy medyczna marihuana może stwarzać zagrożenie dla pacjentów? Z czego wynika potencjalne ryzyko i jak można je minimalizować?

Stosowanie medycznej marihuany – na czym polega terapia i komu może pomóc?

Medyczna marihuana to forma terapii wykorzystująca właściwości substancji czynnych zawartych w konopiach siewnych – Cannabis sativa L. var. Sativa oraz Cannabis sativa L. var. indica., głównie THC i CBD. Terapia stosowana jest przy wielu chorobach i dolegliwościach, przede wszystkim w przypadku, gdy tradycyjne metody leczenia okazały się nieskuteczne, wywołały nieakceptowalne skutki uboczne lub są przeciwwskazane.

W Polsce najczęściej wykorzystywaną postacią marihuany medycznej jest susz konopny, przeznaczony do inhalacji za pomocą waporyzatora. Waporyzacja jest uznawana za bezpieczniejszą formę przyjmowania substancji czynnych, ponieważ pozwala uniknąć szkodliwego działania dymu powstającego podczas tradycyjnego palenia marihuany. Pacjenci posiadający receptę mogą kupić susz w każdej aptece, posiadającej pozwolenie na sprzedaż leków o działaniu odurzającym.

Zastosowanie medycznej marihuany musi być zawsze poprzedzone konsultacją z lekarzem, który po dokładnej analizie stanu zdrowia pacjenta i jego historii medycznej podejmuje decyzję o włączeniu konopii do planu terapeutycznego. Do leczenia marihuaną medyczną kwalifikują się m.in. pacjenci z przewlekłym bólem, niektórymi postaciami epilepsji, stwardnieniem rozsianym, chorobą Parkinsona, niektórymi chorobami autoimmunologicznymi, czy zmagający się ze skutkami ubocznymi terapii onkologicznych.

Lekarz, decydujący o wystawieniu recepty na medyczną marihuanę, jest zobowiązany do precyzyjnego określenia dawkowania leku. Dawka musi być dostosowana do specyfiki dolegliwości, nasilenia objawów oraz indywidualnej tolerancji pacjenta na leczenie marihuaną medyczną. Dlatego terapia wymaga ścisłej współpracy pacjenta z lekarzem oraz regularnej oceny efektów terapii, pozwalającej na ewentualną modyfikację dawki. To pozwala zapewnić maksymalną efektywność leczenia przy minimalizacji potencjalnych skutków ubocznych.

Właściwości substancji aktywnych w marihuanie medycznej

W marihuanie medycznej znajduje się wiele składników aktywnych, z których za najbardziej znaczące uznaje się tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD). Obie substancje odpowiadają za terapeutyczne działanie konopi, ale warto pamiętać, że w roślinie występuje również inne kannabinoidy i terpeny, mające dodatkowe właściwości prozdrowotne.

Tetrahydrokannabinol (THC) jest głównym psychoaktywnym składnikiem marihuany, który wpływa na układ nerwowy, wywołując zmiany w percepcji, nastroju i zachowaniu. THC wiąże się z receptorami kannabinoidowymi w mózgu, które są częścią układu endokannabinoidowego, regulującego różne funkcje biologiczne takie jak ból, nastrój i apetyt. Dlatego substancja nie tylko może poprawiać nastrój, ale jest ceniona szczególnie za swoje działanie przeciwbólowe, przeciwwymiotne i stymulujące apetyt, co czyni go pomocnym w:

Kannabidiol (CBD), w przeciwieństwie do THC, nie wykazuje właściwości psychoaktywnych i jest badany ze względu na swój potencjał w zwalczaniu wielu problemów zdrowotnych, wyższy profil bezpieczeństwa  i możliwości wykorzystania u szerszego grona pacjentów. CBD wpływa na liczne ścieżki biochemiczne i wykazuje m.in. działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwlękowe, przeciwdrgawkowe i relaksacyjne.

Oprócz THC i CBD marihuana medyczna zawiera wiele innych kannabinoidów, terpenów i flawonoidów, które mogą współdziałać, tworząc tzw. efekt świty (entourage effect). Ten synergiczny efekt może zwiększać skuteczność terapii i zmniejszać skutki uboczne, co jest przedmiotem intensywnych badań w dziedzinie medycyny.

Zrozumienie i dokładne badanie wszystkich tych składników jest kluczowe dla pełniejszego wykorzystania terapeutycznego potencjału marihuany medycznej i dostosowania jej do indywidualnych potrzeb pacjentów.

Efekty terapii konopiami leczniczymi

Marihuana medyczna posiada szerokie zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń, co przekłada się na różnorodne efekty terapeutyczne. Stosowana jest głównie w celu łagodzenia przewlekłego bólu, redukcji skutków ubocznych chemioterapii, takich jak nudności i brak apetytu, łagodzenia stanów zapalnych, objawów chorób neurologicznych, np. padaczki, stwardnienia rozsianego, choroby parkinsona, niektórych zaburzeń psychicznych oraz wielu innych dolegliwości.

Badania wykazują, że u większości pacjentów korzystających z marihuany medycznej zauważa się zmniejszenie dokuczliwych objawów, co wpływa na poprawę samopoczucia.

Należy jednak brać pod uwagę, że tetrahydrokannabinol (THC) zawarty w marihuanie medycznej wywołuje efekty psychoaktywne i może wpływać na występowanie działań niepożądanych.

Czy terapia medyczną marihuaną wiąże się z zagrożeniem dla pacjenta?

Chociaż terapia marihuaną medyczną oferuje wiele korzyści dla pacjentów zmagających się z różnymi schorzeniami, w niektórych przypadkach może wywołać objawy niepożądane. Dlatego lekarz kwalifikujący pacjenta to tej formy leczenia, przed wystawieniem recepty na marihuanę medyczną, powinien wykluczyć obecność przeciwwskazań (m.in. ciążę, karmienie piersią, uzależnienie od substancji psychoaktywnych, ciężką depresję, myśli samobójcze, nadciśnienie tętnicze) oraz ryzyko wystąpienia interakcji z przyjmowanymi lekami. Odpowiedzialne podejście lekarza i pacjenta zwiększają bezpieczeństwo terapii i wpływają na minimalizowanie zagrożenia.

Bardzo ważne jest również ustalenie odpowiedniej dawki. Lekarz powinien precyzyjnie dostosować ją do charakteru dolegliwości pacjenta. Ze względu na psychoaktywne oddziaływanie THC (ale również cenę suszu konopnego) istotne jest, aby pacjent przyjmował możliwie najmniejszą dawkę, pozwalającą na uzyskanie oczekiwanych efektów.

Dodatkowo, ze względu na jakość i bezpieczeństwo, marihuana medyczna powinna być pozyskiwana wyłącznie z legalnych i pewnych źródeł. Preparaty na receptę, dostępne w aptekach, pochodzą z kontrolowanych upraw i zostały odpowiednio przebadane, m.in. na obecność pestycydów i stężeń substancji aktywnych.

Ryzyko związane ze stosowaniem medycznej marihuany

Medyczna marihuana wykorzystywana zgodnie z zaleceniami lekarza, po wykluczeniu obecności przeciwwskazań i interakcji, wiąże się z niewielkim ryzykiem dla pacjenta. Zagrożenie związane jest głównie z obecnością THC i jego działaniem psychoaktywnym. Tetrahydrokannabinol w długotrwałych terapiach, szczególnie przy zastosowaniu wysokich dawek, może wywoływać efekty uboczne takie jak zaburzenia percepcji, zmiany świadomości, bezsenność, pogorszenie funkcji poznawczych i pamięci, a u niektórych osób może przyczyniać się do wystąpienia  objawów psychotycznych, np. halucynacji. Długotrwałe stosowanie THC może wpływać na zwiększenie tolerancji, co wiąże się z koniecznością przyjmowania coraz wyższych dawek w celu uzyskania oczekiwanych efektów, oraz zwiększa ryzyko uzależnienia.

Należy również brać pod uwagę, że ze względu na właściwości THC, pacjenci pod wpływem działania leku nie mogą prowadzić pojazdów mechanicznych i obsługiwać maszyn.

Jak zminimalizować ryzyko podczas stosowania medycznej marihuany?

Minimalizowanie ryzyka związanego ze stosowaniem marihuany medycznej wymaga świadomego podejścia ze strony lekarza i pacjenta. W celu redukcji potencjalnego zagrożenia i ryzyka wystąpienia skutków ubocznych konieczne jest m.in.:

• przeprowadzenie szczegółowego wywiadu medycznego z pacjentem, zapoznanie się z dokumentacją medyczną, pozwalające na prawidłowe zakwalifikowanie do terapii oraz wykluczenie obecności przeciwwskazań i interakcji z innymi lekami,
• właściwe ustalenie dawkowania, czyli dobór minimalnej dawki pozwalającej na uzyskanie efektu terapeutycznego,
• monitorowanie stanu zdrowia i samopoczucia pacjenta,
• postępowanie zgodne z zaleceniami specjalisty, dotyczące m.in. dawkowania, stosowania wyłącznie preparatów dostępnych w aptece, sposobu użycia (waporyzacja w odróżnieniu od palenia nie działa szkodliwie na układ oddechowy).

Znaczenie edukacji pacjentów

Pacjenci korzystający z marihuany medycznej powinni mieć świadomość zalet, ale również ryzyka związanego ze stosowaniem konopi leczniczych. To daje szansę na wyższą efektywność terapii, ale przede wszystkim może wpływać na bezpieczeństwo pacjentów. Dlatego tak ważna jest edukacja, która pozwala na poznanie:

• wszystkich wskazań do terapii marihuaną medyczną,
• przeciwwskazań i interakcji,
• możliwych skutków ubocznych i działań niepożądanych,
• znaczenia prawidłowego dawkowania i stosowania się do innych zaleceń lekarza,
• informacji dotyczących legalnego wykorzystania marihuany,
• znaczenia używania konopi leczniczych z pewnego źródła (zakupionego w aptece na podstawie recepty).

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące ryzyka stosowania marihuany medycznej.

Źródła:

• Małgorzata Strzelczyk, Ryszard Kaniewski, Konopie siewne Cannabis sativa L. – jeden z najstarszych gatunków roślin użytkowych, 2021
• Ivan Urits, Karina Charipova, Kyle Gress, Nathan Li, Amnon A Berger, Elyse M Cornett, Hisham Kassem, Anh L Ngo, Alan D Kaye, Omar Viswanath, Adverse Effects of Recreational and Medical Cannabis, 2021
• Matthew B. Wall, Tom P. Freeman, Chandni Hindocha, Lysia Demetriou, Natalie Ertl, Abigail M. Freeman, Augustus Pm. Jones , Will Lawn, Rebecca Pope, Claire Mokrysz, Daniel Solomons, Ben Statton, Hannah R. Walker, Yumeya Yamamori, Zixu Yang, Jocelyn Ll Yim , David J. Nutt, Oliver D. Howes, H. Valerie Curran, Michael Ap. Bloomfield, Individual and combined effects of cannabidiol and Δ9-tetrahydrocannabinol on striato-cortical connectivity in the human brain, 2022