Marihuana a padaczka – czy łagodzi objawy?

Padaczka jest chorobą neurologiczną, która dotyka miliony osób na całym świecie. Charakteryzuje się występowaniem nagłych napadów wzmożonej aktywności elektrycznej w mózgu, które zakłócają prawidłową komunikację między neuronami. Chociaż istnieje wiele tradycyjnych metod leczenia, których celem jest zmniejszenie częstotliwości napadów padaczkowych, nie zawsze przynoszą zadowalające efekty, a nierzadko wiążą się z szeregiem negatywnych skutków ubocznych. W ostatnich latach coraz większe zainteresowanie wzbudza możliwość wykorzystania w terapii właściwości leczniczych marihuany leczniczej. Istnieją dowody wskazujące, że kannabinoidy zawarte w roślinie oddziałują pozytywnie w zakresie aktywności napadów, ograniczając ich liczbę i przynosząc ulgę wielu pacjentom, również tym niewrażliwym na działanie leków przeciwpadaczkowych. Dowiedz się, czym jest padaczka i kto może skorzystać z terapii z użyciem medycznej marihuany.

Czym jest padaczka?

Padaczka, znana również jako epilepsja, jest przewlekłym zaburzeniem neurologicznym, które charakteryzuje się skłonnością do generowania napadów padaczkowych, wynikających z nadmiernej i nieprawidłowej aktywności elektrycznej neuronów w mózgu. Choroba może prowadzić do różnorodnych objawów klinicznych, od łagodnych epizodów nieświadomości po intensywne i gwałtowne drgawki, które mogą stać się bezpośrednią przyczyną śmierci pacjenta.

Napady padaczkowe obejmują szeroki wachlarz symptomów, a ich specyficzne cechy zależą od obszaru mózgu, w którym występuje nieprawidłowa aktywność, oraz jej rodzaju. Często skutki padaczki nie ograniczają się jedynie do sporadycznych napadów drgawkowych, ale mogą mieć również wpływ na stan zdrowia, jakość życia, zdolność koncentracji oraz stan psychiczny pacjenta.

Przyczyny padaczki

Jest kilka czynników, które mogą wpływać na wystąpienie padaczki, ale często zdarza się, że podłoże dolegliwości jest bardzo złożone. Wśród przyczyn padaczki wyróżnia się uszkodzenia mózgu, za które może być odpowiedzialny uraz głowy, udar, zapalenie opon mózgowych, przejście choroby zakaźnej mózgu, czy niedotlenienie okołoporodowe lub porażenie mózgowe.

Niektóre przypadki padaczki mają podłoże genetyczne, co wskazuje na predyspozycję rodzinną do występowania napadów. Dodatkowo obecność guzów mózgu, chorób neurodegeneracyjnych oraz niektórych zaburzeń metabolicznych i autoimmunologicznych może przyczyniać się do rozwoju padaczki. Należy pamiętać również, że w wielu przypadkach, mimo zaawansowanych metod diagnostycznych, nie udaje się zidentyfikować konkretnej przyczyny przypadłości. Wówczas klasyfikuje padaczkę jako idiopatyczną.

Objawy padaczki

Objawy padaczki są zróżnicowane i zależą od rodzaju napadu padaczkowego oraz obszaru mózgu, który jest zaangażowany w jego występowanie. Napady padaczkowe mogą manifestować się w wielu formach, od subtelnych zmian w percepcji, poprzez niekontrolowane ruchy mięśni, aż po całkowitą utratę świadomości. Wśród najbardziej charakterystycznych objawów wyróżnia się:

• drgawki,
• zesztywnienie ciała,
• skurcze mięśni,
• utratę napięcia mięśniowego,
• zawroty głowy i przejściowe zaburzenia sensoryczne,
• napady nieświadomości („zamyślenie”),
• automatyzmy,
• zmiany w percepcji.

Rodzaje napadów padaczkowych

Napady padaczkowe klasyfikuje się na podstawie ich pochodzenia, charakteru objawów oraz wpływu na świadomość pacjenta. Rozróżnienie między rodzajami napadów ma istotne znaczenie dla diagnozy, leczenia oraz zrozumienia potencjalnego wpływu na życie pacjenta. Jednym z najistotniejszych kryteriów klasyfikacji, dotyczących rodzajów napadów padaczkowych, jest podział na napady uogólnione i ogniskowe. Napady uogólnione zaczynają się w obu półkulach mózgu jednocześnie i mają ogólny wpływ na świadomość. Wyróżnia się:

• napady toniczno-kloniczne – najbardziej charakterystyczne, objawiające się utratą świadomości i drgawkami. Napad rozpoczyna się nagle od fazy tonicznej (sztywnienie ciała), która szybko zastępowana jest przez fazę kloniczną (ruchy drgawkowe),
• napady nieświadomości (tzw. absencyjne) – charakteryzują się krótkimi momentami utraty świadomości, często zauważalnymi jako „zamyślenie” lub krótka nieobecność,
• napady atoniczne (napady upadkowe) – powodują nagłą utratę napięcia mięśniowego, prowadząc do upadku,
• napady kloniczne – charakteryzują się rytmicznymi, szybkimi skurczami jednej części ciała lub większego obszaru, bez wcześniejszej fazy tonicznej,
• napady toniczne – objawiają się nagłym zesztywnieniem ciała, szczególnie mięśni pleców, ramion i nóg,
• napady miokloniczne – składają się z krótkich, nagłych skurczów mięśni lub grupy mięśni, zwykle bez utraty świadomości.

W odróżnieniu od uogólnionych napady ogniskowe zaczynają się w jednym obszarze mózgu i mogą być z ograniczoną lub rozszerzoną świadomością. W tej grupie można dokonać podziału na:

• napady z płata czołowego – charakteryzują się ruchami pedałowania, kopania, kołysania, prężeniem miednicy, wymuszonym myśleniem oraz zwrotem głowy i gałek ocznych w jednym kierunku, często towarzyszy im krzyk pacjenta,
• napady z płata skroniowego – rozpoczynają się od chwilowego paraliżu, po którym następują drgawki, wykrzywianie kończyn górnych, mlaskanie, stopniowa utrata przytomności, często poprzedzone aurą padaczkową. Po napadzie mogą wystąpić przedłużające się uczucie splątania i otępienia,
• napady z płata potylicznego – manifestują się objawami wzrokowymi takimi jak zez, oczopląs, podwójne widzenie, iluzje (np. mroczki przed oczami), czasami mogą wystąpić wymioty,
• napady z płata ciemieniowego – rzadziej rozpoznawane, mogą objawiać się mrowieniem, uczuciem kłucia w jednym miejscu ciała, zawrotami głowy, zwykle bardzo szybko promieniują do płata skroniowego lub nie dają objawów klinicznych.

Diagnostyka i leczenie padaczki

Szczegółowa diagnostyka jest niezbędnym elementem postępowania przy występowaniu objawów padaczki. Celem rozpoznanie jest nie tylko potwierdzenie diagnozy, ale także zidentyfikowanie typu przyczyn przypadłości, konkretnego typu oraz dobór najskuteczniejszych metod leczenia u konkretnego pacjenta.

Diagnostyka padaczki dokonywana jest przez lekarza neurologa i rozpoczyna się od zapoznania się z dokumentacją i historią medyczną pacjenta. Niezbędny jest również opis napadów, w tym celu przeprowadza się dokładny wywiad z pacjentem, a często również świadkiem. Do stwierdzenia epilepsji konieczne jest jednak wykonanie szczegółowych badań, takich jak elektroencefalografia (EEG), rejestrująca aktywność elektryczną mózgu, oraz rezonans magnetyczny (MRI), wykorzystywany do wykrywania zmian strukturalnych zmian, które mogą przyczyniać się do występowania napadów, takich jak guzy mózgu, zmiany naczyniowe czy uszkodzenia tkanki mózgowej. W niektórych sytuacjach wykonuje się również tomografię komputerową (TK) głowy. Należy pamiętać, że nie zawsze udaje się wykryć nieprawidłowości wskazujące na możliwość występowania epilepsji, a jednak objawy i liczba napadów padaczkowych nie pozostawiają wątpliwości.

Zdiagnozowanie padaczki i charakter objawów pozwalają na zaproponowanie odpowiednich metod leczenia. Pierwszym wyborem są zwykle leki przeciwpadaczkowe, lub ich kombinacje, pozwalające kontrolować ataki. W niektórych przypadkach rozpatruje się również wszczepienie stymulatora nerwu błędnego, generującego impulsy elektryczne, mogące zmniejszyć częstotliwość lub nasilenie napadów. Jeśli przyczyną padaczki są zmiany patologiczne, np. guzy, konieczne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego. U wielu pacjentów pomocne mogą okazać się również inne, wspomagające metody leczenia.

Alternatywne metody leczenia epilepsji

Padaczka jest przewlekłym zaburzeniem, które charakteryzuje się występowaniem nawracających napadów. Pomimo dostępności wielu leków przeciwpadaczkowych część pacjentów nadal doświadcza napadów, które są trudne do kontrolowania za pomocą standardowych metod leczenia. Taka sytuacja prowadzi zwykle do poszukiwania alternatywnych metod leczenia, które mogą przynieść ulgę pacjentom, poprawiając jakość ich życia i zmniejszając częstotliwość oraz nasilenie napadów padaczkowych.

Wśród niekonwencjonalnych metod leczenia epilepsji znajdują się się m.in.:

• dieta ketogeniczna – charakteryzująca się wysokim udziałem tłuszczów i niską zawartością węglowodanów,
• marihuana medyczna – kannabidiol (CBD), jeden z głównych składników marihuany, może wpływać na zmniejszenie częstotliwości napadów w niektórych typach padaczki lekoopornej,
• higieniczny tryb życia – niezdrowe nawyki, nieodpowiednia ilość snu i stres mogą zwiększać ryzyko wystąpienia napadu padaczkowego,
• techniki relaksacyjne – medytacja, głębokie oddychanie, joga, może pomóc w redukcji stresu i zmniejszeniu częstotliwości napadów.

Jak medyczna marihuana wpływa na układ nerwowy człowieka?

Medyczna marihuana, ze względu na zawarte w niej kannabinoidy, posiada właściwości lecznicze i wykazuje również znaczący wpływ na układ nerwowy człowieka. Substancje chemiczne zawarte w roślinie oddziałują z receptorami kannabinoidowymi w mózgu i ośrodkowym układzie nerwowym, co może przynosić różnorodne efekty. Przede wszystkim mogą zmniejszać reakcje zapalne, co może być korzystne w przypadku chorób neurologicznych, takich jak stwardnienie rozsiane. Dodatkowo kannabinoidy mogą wpływać na redukcję bólu poprzez zmianę przewodzenia sygnałów nerwowych. Należy jednak pamiętać, że konopie lecznicze mogą mieć również właściwości psychoaktywne ze względu na zawartość tetrahydrokannabinolu (THC), który może wywoływać zmiany w percepcji, nastroju, pamięci i świadomości. Oddziaływanie psychoaktywne może być różne w zależności od zawartości THC i CBD oraz indywidualnej wrażliwości każdego pacjenta. Zawartość składników zależy od rodzaju marihuany medycznej i dostosowywana jest do konkretnego schorzenia i objawów pacjenta. Niektóre odmiany marihuany medycznej zawierają głównie CBD i wykorzystywane są m.in. w leczeniu padaczki.

Medyczna marihuana a padaczka – efekty terapii

W ostatnich latach zastosowanie medycznej marihuany, zwłaszcza kannabidiolu (CBD), cieszy się coraz większym zainteresowaniem pacjentów, jak i specjalistów medycznych. Wpływ medycznej marihuany na padaczkę, szczególnie na formy lekooporne, stał się przedmiotem intensywnych badań, które przyniosły bardzo obiecujące wyniki. Wśród najważniejszych efektów terapii można wymienić:

• zmniejszenie częstotliwości napadów padaczkowych,
• wyraźną redukcję intensywności, nasilenia napadów,
• ograniczenie skutków ubocznych związanych z przyjmowaniem dużych dawek leków przeciwpadaczkowych,
• poprawę jakości życia pacjentów wynikającą ze zmniejszenia częstotliwości i intensywności napadów,
• pomoc pacjentom, u których inne metody leczenia okazały się nieskuteczne.

Skuteczność medycznej marihuany w leczeniu padaczki

Leczenie padaczki medyczną marihuaną jest stosowane głównie jako uzupełnienie tradycyjnej terapii farmakologicznej. W przypadku pacjentów cierpiących na padaczkę lekooporną, czyli taką, która nie reaguje na konwencjonalne leki, medyczna marihuana może stanowić szansę na zmniejszenie częstotliwości napadów i znaczącą poprawę komfortu życia.

Kannabinoidy zawarte w medycznej marihuanie (przede wszystkim CBD) mają właściwości przeciwdrgawkowe. Wchodząc w interakcje z układem endokannabinoidowym organizmu mogą pomóc w wydłużeniu czasu pomiędzy kolejnymi napadami oraz zmniejszeniu ich nasilenia. W rzadkich przypadkach mogą prowadzić do całkowitego ustąpienia objawów epilepsji.

Wykorzystanie marihuany medycznej w leczeniu padaczki u dzieci

W ostatnich latach rośnie zainteresowanie terapią leczniczą opartą na CBD wśród rodziców i opiekunów dzieci chorujących na padaczkę lekooporną. Badania wykazały, że kannabinol może znacząco zmniejszyć częstotliwość napadów, również u dzieci z zespołem Draveta czy zespołem Lennoxa-Gastauta. Dzięki temu mali pacjenci mogą cieszyć się lepszą jakością życia, a przede wszystkim lepszym snem, poprawą zachowania i zdolności poznawczych, które mają pozytywny wpływ na ich rozwój oraz codzienne funkcjonowanie.

CBD jest ogólnie dobrze tolerowany przez dzieci. Występuje również wyraźne ograniczenie częstotliwości i intensywności występujących skutków ubocznych (w porównaniu do wielu tradycyjnych leków przeciwpadaczkowych). Wyzwaniem jest jednak znalezienie optymalnej dawki, zapewniającej długoterminowe efekty przy jednoczesnym braku działań niepożądanych, takich jak np. nadmierna senność, zmęczenie, czy znaczne zwiększenie apetytu. Przed planowanym leczeniem epilepsji przy użyciu produktów na bazie konopi u dzieci konieczne jest również uwzględnienie aspektów prawnych, oraz współpraca z doświadczonym zespołem medycznym. Ważne jest również, aby rodzice i opiekunowie korzystali z legalnych i bezpiecznych źródeł CBD, które są przeznaczone do użytku medycznego i mają odpowiednie certyfikaty.

Czy marihuana może nasilić napady padaczki?

Mimo rosnącego poparcia dla stosowania medycznej marihuany w leczeniu epilepsji, należy również uwzględniać ryzyko wystąpienia skutków ubocznych i przeprowadzenia dokładniejszych badań w tym kierunku. Naukowcy alarmują, że jest w pełni znany wpływ kannabidiolu (CBD) na interakcje z innymi lekami. Palenie marihuany podczas zażywania niektórych leków przeciwpadaczkowych może zaostrzyć ich działania niepożądane, takie jak senność czy dezorientacja, a nawet zwiększyć ryzyko wystąpienia napadów padaczkowych. Dlatego ważne jest skonsultowanie decyzji o terapii z lekarzem, który dopasuje ją do indywidualnych potrzeb pacjenta. Jeśli medyczna marihuana jest elementem planu leczenia, konieczne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń specjalisty. Samodzielne stosowanie konopi, zwłaszcza bez konsultacji lekarskiej i z niepewnego źródła, może prowadzić do nieprzewidywalnych konsekwencji zdrowotnych.

Czy padaczka jest uleczalna?

Epilepsja to grupa zaburzeń neurologicznych, która obejmuje ponad 70 różnych typów przypadłości. Wiele z nich można skutecznie leczyć, co daje nadzieję na poprawę stanu zdrowia pacjentów. W przypadku dzieci prawidłowo dobrane terapie pozwalają na uzyskanie remisji w około 80% przypadków. Niektóre formy epilepsji mogą również ustępować samoistnie w miarę rozwoju i dojrzewania struktur mózgowych.

U dorosłych pacjentów całkowite wyleczenie możliwe jest głównie w przypadku, gdy przyczyną epilepsji są określone zmiany strukturalne w mózgu, takie jak guzy czy naczyniaki. W takich sytuacjach, po operacyjnym usunięciu zmian, często dochodzi do ustąpienia objawów choroby.

Medyczna marihuana w leczeniu padaczki – czy to metoda dla każdego pacjenta?

Wykorzystanie medycznej marihuany, a w szczególności kannabidiolu (CBD), w leczeniu padaczki otworzyło nowe perspektywy terapeutyczne. Jednak nie jest to metoda odpowiednia dla wszystkich pacjentów, dlatego przed podjęciem decyzji o terapii leczniczą marihuaną należy uwzględnić kilka czynników, które mogą wpływać na jej efektywność i bezpieczeństwo pacjentów. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę, że CBD wykazuje najsilniejsze działanie przeciwdrgawkowe w przypadku niektórych rodzajów napadów padaczkowych, szczególnie tych trudnych do opanowania za pomocą tradycyjnych leków. Dlatego zastosowanie kannabinolu jest rozważane zwykle u pacjentów z padaczką lekooporną.

Warto pamiętać, że chociaż CBD rzadko wywołuje skutki uboczne, wiele zależy od indywidualnych reakcji organizmu. U niektórych pacjentów może wystąpić nadmierna senność, zmęczenie, biegunki, czy zmiana apetytu. Dodatkowo substancja może wchodzić w interakcje z innymi lekami, co wymaga dokładnego monitorowania i dostosowywania terapii przez specjalistę.

Należy również brać pod uwagę, że dostęp do medycznej marihuany i produktów zawierających CBD podlega regulacjom prawnym, co może wpływać na możliwość wykorzystania tej metody leczenia w konkretnym kraju i przy określonych dolegliwościach.

Czy warto leczyć padaczkę marihuaną medyczną?

Leczenie epilepsji stanowi wyzwanie zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy, a medyczna marihuana, dzięki swoim właściwościom przeciwdrgawkowym, może być skuteczną terapią wspomagającą. Istnieje wiele badań naukowych, które wskazują, że kannabinoidy mogą przynosić ulgę i zmniejszać częstotliwość napadów. Warto jednak pamiętać, że marihuana medyczna powinna być stosowana jako uzupełnienie tradycyjnej terapii farmakologicznej wyłącznie pod nadzorem lekarza. Dlatego ważne jest, aby każdy przypadek był oceniany indywidualnie, biorąc pod uwagę potrzeby i preferencje pacjenta. W celu uzyskania najlepszych rezultatów należy zawsze skonsultować się ze specjalistą.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z wykorzystaniem medycznej marihuany w leczeniu padaczki.

Od czego można dostać ataku padaczki?

Padaczka może mieć różnorodne podłoże, m.in. wynikać z uszkodzeń mózgu, predyspozycji genetycznych, zaburzeń metabolicznych, czy obecności guza mózgu. W niektórych przypadkach nawet szczegółowa diagnostyka nie pozwala na znalezienie przyczyny. Sam atak u pacjentów może wystąpić spontanicznie lub być związany z nadmiernym zmęczeniem, stresem lub nadmiarem bodźców.

Lecznicza marihuana a padaczka – czy CBD pomaga w łagodzeniu objawów w wieku dziecięcym?

Tak, istnieją dowody sugerujące, że CBD, czyli jeden z głównych składników leczniczej marihuany, może pomagać w łagodzeniu objawów i zmniejszać częstotliwość ataków padaczki w wieku dziecięcym. Uważa się również, że w rzadkich przypadkach może ograniczać rozwój choroby prowadząc do całkowitej remisji. Należy jednak podkreślić, że decyzja o zastosowaniu CBD powinna być zawsze konsultowana z lekarzem i dostosowana do potrzeb konkretnego pacjenta.

Z czego robi się padaczka – najczęstsze przyczyny choroby?

Najczęstsze przyczyny padaczki obejmują czynniki genetyczne, które mogą predysponować do rozwoju choroby, urazy głowy, udary, choroby zakaźne mózgu, zaburzenia rozwojowe, jak również guzy mózgu. U niektórych pacjentów, mimo zaawansowanych badań diagnostycznych, przyczyna padaczki może pozostać nieustalona, co określa się mianem padaczki idiopatycznej.

Czy leczenie medyczną marihuaną zmniejsza liczbę napadów padaczkowych?

Tak, niektóre badania naukowe wykazują, że stosowanie CBD u pacjentów z padaczką, szczególnie lekodporną, może przyczynić się do zmniejszenia liczby napadów padaczkowych. Należy jednak pamiętać, że efekty terapii mogą różnić się w zależności od indywidualnych cech pacjenta.

Czy padaczka skroniowa jest wyleczalna?

Padaczka skroniowa jest jednym z najczęstszych typów padaczki u dorosłych i może być trudna do wyleczenia. Stosowanie leków przeciwpadaczkowych pozwala zwykle zmniejszać częstotliwość ataków, lub kontrolować ich nasilenie.

Medyczna marihuana a padaczka alkoholowa

Lecznicza marihuana może mieć korzystne działanie w przypadku pacjentów z padaczką alkoholową, która jest zwykle wynikiem odstawienia alkoholu u osób uzależnionych. Cbd wydaje się bezpiecznym rozwiązaniem ze względu na swoje właściwości przeciwdrgawkowe i lecznicze, a jednocześnie, w odróżnieniu od THC jest pozbawione działania psychoaktywnego. Jest to niezwykle istotne u uzależnionych pacjentów.

Źródła:

1. Fabricio A. Pamplona, Lorenzo Rolim da SilvaLorenzo Rolim da Silva, Ana Carolina CoanAna Carolina Coan, Potential Clinical Benefits of CBD-Rich Cannabis Extracts Over Purified CBD in Treatment-Resistant Epilepsy: Observational Data Meta-analysis, 2018
2. Shaun A. Hussain, Raymond Zhou, Catherine Jacobson, Phoebe Hung, Jason T. Lerner, Raman Sankar, Perceived efficacy of cannabidiol-enriched cannabis extracts for treatment of pediatric epilepsy: A potential role for infantile spasms and Lennox–Gastaut syndrome, 2015
3. Brenda E Porter, Catherine Jacobson, Report of a parent survey of cannabidiol-enriched cannabis use in pediatric treatment-resistant epilepsy, 2013
4. Artur Owczarek, Paweł Kozaczuk, Bożena Grimling, Bożena Karolewicz, Uwarunkowania stosowania marihuany do celów medycznych w Polsce, 2023